kalın ünlü harfle başlayıp kalın ünlü harfle biten kelime
Rusçada en sık kullanılan hallerden bir tanesi, sahiplik hali. Miktarlar ve numaralarla kullanımı yaygındır. Çoğul form kafa karıştırıcı ve zor olabilir. Soneklerden bahsedelim hemen; I) Erkek İsimler İçin; *Sessiz harfle bitiyorsa, -a ekle. *й ile bitiyorsa, я ile yer değiştir. *ь ile bitiyorsa, я ile yer değiştir.
BüyükÜnlü Uyumu : Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar : - Büyük ünlü uyumuna uymayan çok az Türkçe sözcük vardır. Örnek : ana (anne), alma (elma), kangı (hangi), karındaş (kardeş) - Büyük ünlü uyumuna aykırı sözcükler genellikle yabancı kökenlidir.
HarfBilgisi - Quiz. 1) Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin hece sayısı çoktur? a) dolap b) saat c) televizyon 2) "arkadaşlık" sözcüğü kaç heceden oluşmaktadır? a) 3 b) 4 c) 5 3) Alfabemizde kaç harf vardır? a) 21 b) 25 c) 29 4) Aşağıdakilerin hangisi ünlü ile bitiyor?
Türkçedebir kelimedeki seslerin hepsi ya kalın ya da ince olmak zorundadır. Yani bir kelimedeki ilk ses kalın ise kelimenin kökündeki, ekindeki tüm sesler kalın; kelimedeki ilk ses ince ise tüm sesler ince olmak zorundadır. Köklerle eklerin birleşmesinden doğan kalınlık-incelik uyumsuzluğunda ekler daima köke uymak zorundadır.
Dilimizdeharfler ünlü (sesli) ve ünsüz (sessiz) harf olmak üzere ikiye ayrılır. Ünlü harfler, kalın ünlüler ve ince ünlüler olmak üzere ikiye ayrılır. Kalın Ünlüler:a-e-ı-i-o-ö-u-ü Ünsüz harfler: Tek başına okunamayan, sesli harflerin yardımıyla söylenebilen harflerdir. Alfabemizde 21
nama nama bagian motor beat dan gambarnya. HERKAZANIM iKünye Copyright Yayın Kurulu 4. Sınıf Keyifli Türkçe kitabının tüm basım ve yayın hakları Kaliteli Turan KARAYILAN Şenol YANIK Eğitim Yayınları Bas. Yay. Tic. Ltd. Şti.’ne aittir. Kısmen de olsa alıntı yapılamaz. Eşref KARABEKE Metin, soru, şekil ve grafikler yayınevinin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz, yayınlanamaz. ISBN 978-605-2170-17-5 Sertifika No 34158 Baskı Uygun Basın İstanbul, 2019Kaliteli Eğitim Yayınları Kocasinan Merkez Mah. Kuşçu Sk. No. 19/A Bahçelievler / İSTANBUL Tel 0212 515 05 00 Fax 0212 515 05 00 2 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIİstiklal Marşı İSTİKLÂL MARŞIKorkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanıSönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanıO benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Etmesin tek vatanımdan beni dünyada ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeliHangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi sana va’dettiği günler Hakk’ın; Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl! KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI Mehmet Âkif Ersoy 3Kitabımızı Tanıyalım Kazanım ile Kazanımlara ilgili kısa bilgi uygun alt konu notları başlıkları Kazanım kavratmaya yönelik etkinlikler Kazanım Kazanımpekiştirmeye değerlendirme yönelik testleri etkinlikler 4 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI1. TEMA İçindekilerOkuyorum-Anlıyorum-1 ............................ 9 3. TEMAHarf Bilgisi .................................................. 11Ünlü Harflerin Özellikleri ...................... 13 Okuyorum-Anlıyorum-3 .........................55Büyük Ünlü Uyumu................................. 15 Cümle Tümce Bilgisi ............................57Ünsüz Yumuşaması...................................17 Kurallı Cümle - Devrik Cümle.............59Hece Ünlü Düşmesi .............................. 19 Olumlu Cümle - Olumsuz Cümle...... 61Hece Bilgisi ................................................. 21 Soru Cümlesi - Ünlem Cümlesi......... 63Satır Sonuna Sığmayan Kelimeler........23 Cümlede 5N 1K........................................65Harf ve Hece Bilgisi / Cümle Bilgisi /Bölüm Değerlendirme TEST-1..............25 Bölüm Değerlendirme TEST-3.............671. Tema Değerlendirme Sınavı..............27 3. Tema Değerlendirme Sınavı.............69 4. TEMA 2. TEMA Okuyorum-Anlıyorum-4.........................73 Sebep-Sonuç Belirten İfadeler...............75Okuyorum-Anlıyorum-2 ......................... 31 Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler77Kelime Bilgisi - Kelimelerin Alfabetik Karşılaştırma İfadeleri ............................ 79Sırası ........................................................... 33 Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler .......... 81Eş Anlamlı Anlamdaş Kelimeler ........35 Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler..83Zıt Karşıt Anlamlı Kelimeler...............37 Duygusal ve Abartılı İfadeler ................85Eş Sesli Sesteş Kelimeler .....................39 Betimleme Tasvir .................................87Gerçek ve Mecaz Anlamlı Kelimeler...41 Öznel ve Nesnel Yargılar......................89Kelimelerin Yapı Özellikleri ...................43 Türkçede İfadeler /Basit ve Türemiş Kelimeler................... 45 Bölüm Değerlendirme TEST-4 ............ 91Birleşik Kelimeler...................................... 47 4. Tema Değerlendirme Sınavı ............93Kelime Bilgisi /Bölüm Değerlendirme TEST-2 ............ 49 5. TEMA2. Tema Değerlendirme Sınavı ............. 51 Okuyorum-Anlıyorum-5 ......................... 97 Özel Adlar - Tür Adları .......................99KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 5İçindekiler Noktalama İşaretleri / Bölüm Değerlendirme TEST-7 .......... 145 Tekil ve Çoğul Adlar - 6. Tema Değerlendirme Sınavı...........147 Topluluk Adları....................................... 101 Somut ve Soyut Adlar..........................103 7. TEMA Basit - Türemiş - Birleşik Adları .......105 Kelime Türleri-1 / Okuyorum-Anlıyorum-7.........................151 Bölüm Değerlendirme TEST-5 ...........107 Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler ....153 Adın Durum Hâl Ekleri - 1 ..............109 Yazım Kuralları .......................................155 Adın Durum Hâl Ekleri - 2 .............. 111 Yazım Yanlışları ...................................... 157 Varlıkların Özelliklerini Belirten “-de” Eki ve “de” Kelimesinin Yazılışı.. 159 Kelimeler Ön Ad Sıfat - 1................113 “-ki” Eki ve “ki” Kelimesinin Yazılışı ......161 Varlıkların Özelliklerini Belirten Yazım Kuralları / Kelimeler Ön Ad Sıfat - 2...............115 Bölüm Değerlendirme TEST-8 ...........163 Adın Yerine Kullanılan Kelimeler 7. Tema Değerlendirme Sınavı ...........165 Zamir Adıl - 1......................................117 Adın Yerine Kullanılan Kelimeler 8. TEMA Zamir Adıl-2.........................................119 Eylem Bildiren Kelimeler Fiiller ........121 Okuyorum-Anlıyorum-8 .......................169 Eylemde Kişi ve Zaman ........................123 Metnin Bölümleri ....................................171 Kelime Türleri-2 / Metinde Konu - Ana Fikir................... 173 Bölüm Değerlendirme TEST-6...........125 Şiirde Konu - Ana Duygu Tema .... 175 5. Tema Değerlendirme Sınavı ........... 127 Hikâye Öykü Unsurları .......................177 Olayların Oluş Sırası............................. 179 6. TEMAOkuyorum-Anlıyorum-6 ........................131 Atasözleri ..................................................181Nokta ....................................................133 Deyimler ...................................................183Virgül , ..................................................135 Görsel Okuma ........................................185Soru İşareti ? - Ünlem İşareti !... 137 Okuma-Anlama /Kesme İşareti ’ - Kısa Çizgi - .......139 Bölüm Değerlendirme TEST-9 ........... 187Eğik Çizgi / - Uzun Çizgi – ..... 141 8. Tema Değerlendirme Sınavı ........... 189İki Nokta – Tırnak İşareti “ ”..... 143 Cevap Anahtarı.......................................191 6 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI1. tema Birey ve Toplum HARF VE HECE BİLGİSİ Üç Küs Arkadaş Okuma Metni ••• Har•f •Bi•lgisi Ünlü Harflerin Özellikleri ••• Büyük Ünlü Uyumu ••• Ünsüz Yumuşaması ••• Hece Ü•nlü••Düşmesi Hece Bilgisi ••• Satır Sonuna Sığmayan KelimelerKALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 7Okuyorum-Anlıyorum 11. TEMA Etkinlikler Alfabemizde 21 Türkçe bir keli- tane ünsüz, 8 tane menin birinci hece- ünlü harf vardır. sinde kalın bir ünlü bu-İnce ünlüler e-i-ö-ü lunuyorsa diğer hecelerdekiKalın ünlüler a-ı-o-u ünlüler de kalın, ince bir ünlü bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur. Harf Türkçede sert ün- Türkçemizde iki süzler “p, ç, t, k” ile heceli bazı kelimeler biten bir sözcüğe ünlü ile ünlüyle başlayan bir ekbaşlayan bir ek getirildiğinde, aldığında ikinci hecelerin-bu sözcüğün sonundaki ünsüz deki ünlü düşer. Bu sesyumuşayarak “b, c, d, g, ğ”ye olayına hece ünlü dönüşür. Bu kurala ünsüz yumuşaması denir. düşmesi denir. Ağzı- Her hece- mızdan bir de mutlakasolukta çıkan ses bir ünlü harf birliğine hece bulunur. denir. Hece Birleşik söz-cükler tek kelime Satır sonuna gibi hecelerine sığmayan kelimeler hecelerinden bölünür. ayrılır. Kelimenin heceden ay- rıldığı yere kısa çizgi - konur. 8 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIOkuyorum-Anlıyorum 1 ÜÇ KÜS ARKADAŞ Upuzun kavak ağaçları ile çevrili yemyeşil bir çayırın orta-sında, üç eski arkadaş bir akşamüstü karşılaştılar. Üçü de haf-talardır konuşmuyordu. İlk kim küsmüştü, neden küsmüştü hatır-lamıyorlardı. Keçi inatçıydı, koyun umursamaz... İnek ise sadece ot hayalikuran akıllı bir göz göze gelmekten kaçındılar. Uzaktan uzağa birbirlerini süzüp otlamaya devam ettiler. Karınları doy- sa da üçü de keyifsiz görünüyordu. Üçünün de bir derdi olduğu belliydi. Bu sebepsiz küslüğe son veren keçi oldu - Yeter bu küslük! Bugün burada barışalım ve aç kur- dun karşısında birlik olalım. Koyun hak verdi keçiye - Haklısın! Kurt ile mücadele etmezsek onun akşam yemeği Ağzındaki otlarla geviş getiren ineğin gözleri - Benim bir fikrim var. Gelin benimle, kurt efendinin ininegidiyoruz! Koyun ile keçi şaşırsa da ineğin peşine takıldı. Korkudan tir tirtitreyerek çıktılar kurdun karşısına. İnek, heyecanlıydı - Kurt efendi! Göl kenarında bir kurt kesti önümüzü. Zorkurtulduk elinden. Üçümüzü, üç öğünde yiyeceğini söyledi. İneğin sözlerine keçi ve koyun da destek verince öfkelendi kurt. Koşarak göl kenarına gitti. O kadar öfkeliydi ki gölün üze- rindeki yansımasını başka bir kurt sandı. İnek, koyun ve keçi de korkmuş numarası yaparak bağırdı - İşte orada! Dişlerini gösteren kurt, yüzme bilmediğini unutup gölün üze- rindeki yansımasına saldırdı. Sudaki çırpınışları boşunaydı artık. Üç arkadaş, büyük bir dertten kurtulmanın rahatlığıyla sevinç çığ- lıkları attı. Son sözü söyleyen keçi oldu - İyi ki barıştık. İyi ki birlikte hareket edip kurt efendiden çayırlarda doya doya otlayabiliriz! Şenol YANIKKALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 9Okuyorum-Anlıyorum 1 Etkinlikler Aşağıdaki soruları okuduğumuz metne Okuduğumuz metnin hikâye haritasınıgöre cevaplayalım. Üç arkadaş nerede karşılaştı? Ana karakterler Yer .................................. ..................................A çayırda B ormandaC yolda D göl kenarında Zaman ............................2. Üç arkadaşın ortak derdi aşağıdakiler- Olay den hangisidir? ........................................................................... A Oynamak ...........................................................................B Karınlarını doyurmakC Göl kenarına gitmek Aşağıdaki atasözlerinden metinle ilgiliD Kurttan kurtulmak olanları işaretleyelim. Üzüm üzüme baka baka Keçinin küslüğe son vermesinin asıl Keskin sirke küpüne zarar aşağıdakilerden hangisidir? Bir elin nesi var, iki elin sesi Güzel vakit geçirmek Ağaç yaş iken Daha fazla yiyecek bulmak Birlikten kuvvet Kurda karşı birlikte hareket etmekD Kurttan yardım istemek Aşağıdaki cümleleri okuduğumuz me- tindeki olayların oluş sırasına göre numa-4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi kur- ra vererek düştüğü durumu anlatmaktadır? Üç arkadaş, büyük bir dertten kur-A Bugünün işini yarına bırakma. tulmuş Öfkeyle kalkan zararla oturur. Koyun ile keçi şaşırsa da ineğin peşi-C Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. ne Bal tutan parmağını yalar. Üç eski arkadaş bir akşamüstü karşı- Metinde anlatılmak istenen aşağıdaki- Yüzme bilmediğini unutan kurt suyalerden hangisidir? Paylaşmak B Kıskançlık Birbirlerini süzüp otlamaya devamC Dayanışma D Dürüstlük ettiler. İneğin aklına bir fikir geldi. 10 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIHarf Bilgisi Kavrama Etkinliği Konuşurken ağzımızdan çıkan sesleri yazıda göstermemizi sağlayan işaret- lere harf belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe adı verilir. Alfabemizdeki 29harf vardır. Bunların 8 tanesi ünlü, geriye kalan 21 tanesi ise ünsüz Harfler a-e-ı-i-o-ö-u-üÜnsüz Harfler b-c-ç-d-f-g-ğ-h-j-k-l-m-n-p-r-s-ş-t-v-y-z Aşağıda, alfabemizdeki sıra numaraları Aşağıda verilen kelimelerdeki ünlü veverilerek şifrelenmiş atasözünü bulalım. ünsüz harfleri yazarak toplam harf sayı- larını bulalım. 4 1 15 11 5 1 Ünlü Ünsüz Harf Kelimeler Harfler Harfler Sayısı8 26 15 tören ö, e t, r, n 5 tebeşir2 12 24 16 6 29 elektrik adalet bankacı3 1 10 12 15 6 turp kömürlük22 19 29 ot traktör28 6 24 16 6 29 gelincik dürbün ardıçAtasözünün açıklamasını kısaca yazalım. Ereğli patlıcan eğlenceli demokrasiKALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 11Pekiştirme Etkinliği Kazanım Testi Aşağıdaki kelimelerin ünlü sesli harf- 1. S A K İ Nlerini örnekteki gibi yazarak bu harflerle 22 1 14 12 17yeni kelimeler oluşturalım. “SAKİN” kelimesi yukarıdaki gibi şifre-sevgi e, i erik lenmiştir. Buna göre “KESİN” kelimesi-sabır ...... k ... t ... nin şifresi aşağıdakilerden hangisi ola-kitap ...... p ... k ... p bilir?köfte ...... ... f k ... A 14 6 14 1 22kalite ...... ... k ... d ... B 14 1 6 12 17baskül ...... k ... k ... l C 14 6 22 12 17oyuncak ...... k ... m ... t ... n D 12 6 22 1 17 Aşağıdaki cümlelerde iki ünlü harfin 2. omurgayan yana geldiği kelimelerin altını çizelim. Yukarıdaki kelime ile ilgili verilen bilgi- lerden hangisi yanlıştır? Maçın başlama saatini heyecanla bek- A 6 harften oluşmuştur. liyorlardı. B Ünlü harf sayısı, ünsüz harf sayı- sından fazladır. Tören için ezberlediği şiirin bazı bö- C Ünlü harf ile başlayıp ünlü harf lümlerini unutmuş. ile bitmiştir. D Tek ünlü harften oluşan bir hecesi Yazdığı kitabı matbaaya vermeye gitti. vardır. Evleri müsaitse bu akşam onlara gi- 3. Aşağıdaki varlıkların hangisinin adındaki deceğiz. ünlü harf sayısı, ünsüz harf sayısından İşçiler inşaatın beşinci katında çalışı- fazladır? A B yorlar. Kadın kazanın etkisiyle şuurunu kay- C D betmişti. Parkta arkadaşım Rauf’u gördüm. Kayıp uçağın koordinatları bulundu. Eğitim ailede başlar. Ablam dün kuaföre gitti. Türkçe kelimelerde iki ünlü yan yana gelmez. 12 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIÜnlü Harflerin Özellikleri Kavrama EtkinliğiÜnlü sesli harfler söylenişlerine göre ince ünlü ve kalın ünlü olmaküzere iki gruba Harfler İnce Ünlü Harfler Kalın Ünlü Harfler e i öü a ı ou Aşağıdaki tabloyu uygun kavram ve Aşağıdaki varlıkların isimlerindeki inceharfleri yazarak doldularım. ve kalın ünlüleri yazarak ünsüz harfleri belirtelim. Alfabemiz Kalın İnce Kelimeler Ünlüler Ünlüler Ünsüzler.............. Harfler .............. Harfler a, ı - b, l, k............. ............. b,...........................Ünlüler Ünlüler ........................................... a,.......... ........................................... ............. .............................. Aşağıdaki kelimelerden ünlü harflerisadece kalın ünlülerden oluşanları kırmızı-ya incirPakize kalınkamyon kömürpantolon kiracıbabaanne aydınlıkKALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 13Pekiştirme Etkinliği Kazanım Testi Aşağıdaki kelimeleri oluşturan ünlü harf- 1. Aşağıdakilerden hangisinde ince ünlülerden hepsi kalın ise kutular maviye, hepsiince ise yeşile boyanıyor. Doğru renge bo- harfler birlikte verilmiştir?yananları "” ile işaretleyelim. A e, ı, i, ö B ö, e, i, a C ü, i, ö, e D e, i, u, üGüneş hamur 2. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin bü-kiralık gelin tün ünlüleri incedir? A telefon B süpürge C esaret D taşlıkotoban gözlükçü 3. noktasinema bavul terlik oyuncak Yukarıdaki kelimedeki ince ve kalın ün- lüleriyle benzer durum aşağıda görseli verilen varlıkların hangisinin isminde vardır? A Bşekerci iftarlık C Dbuzdolabı boncuk 4. Aşağıdaki kelimelerden hangisi kalın Artvin Eskişehir ünlü ile başlayıp ince ünlü bitmiştir? A otomobili B umutlu C oklava D üzerindeşeftali ıhlamur 5. Aşağıdaki kelimelerden hangisinde inceTürkiye Gaye ünlü harf sayısı ile kalın ünlü harf sayısı eşittir? A çikolata B muhallebi C kalabalık D şarküteri 14 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIBüyük Ünlü Uyumu Kavrama Etkinliği Türkçe bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü a, ı, o, u bulunu- yorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü e, i, ö, ü bulu- nuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur Kapı, sıra, salgın, soğan; çilek, çimen, gelincik, gözlük, vb. Bu kurala büyük ünlü uyumu ünlü uyumuna aykırı olan Türkçe kelimeler de vardır anne, dahi, elma,hangi, hani, inanmak, kardeş, şişman ve birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz ilkokul, bilgisayartelevizyon, tiyatro vb. Aşağıda verilen kelimelerdeki ince ve Aşağıdaki kelimelerden büyük ünlükalın ünlüleri yazarak büyük ünlü uyu- uyumu kuralına uymayanları kuralına göre “Evet, Hayır” kutusundanuygun olanı örnekteki gibi işaretleyelim. öğretmen karpuz sevgi koridorKelimeler Kalın İnce üretim paylaşım Ünlüler Ünlüler Evet Hayır idare barış tatil balkondudak u, a - karanfil minareyerlihastane Aşağıdaki cümlelerde büyük ünlü uyu-kamyonet muna uymayan kelimelerin altını çizelim. Pazardan aldığı kirazları sepete koydu. kiler mendil Her sabah kapıya gazete gelirdi. buğday kalem Top oynamak için lastik ayakkabı aldı. Kömürlükteki fareleri kedi Yaptığı köfteleri pilavın üstüne Ayşe ile Ahmet dün sinemaya Yolculuk için araba kiraladık. 15 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIPekiştirme Etkinliği Kazanım Testi Aşağıdaki kelimelerden büyük ünlü uyu- 1. salı, minder, elmasmu kuralı aranmayacak olanları işaretleye- karton, kolilim. Yukarıdaki kelimelerden kaç tanesi bü- Tek heceli kelimelerde de büyük ünlü yük ünlü uyumu kuralına uymaz? uyumu kuralı aranmaz. A 1 B 2 C 3 D 4gözlük tren 2. Aşağıdaki kelimelerden hangisi büyükviraj hanımelielbise toprak ünlü uyumu kuralına uyar?gider cumhuriyetspor havalimanı A mektup B hasretova pilotevli yolcu C kayık D makaledört lokomotifsağlık davranış 3. Aşağıda görseli verilen varlıklardandoktor yayınevi hangisinin isminde büyük ünlü uyumuAnıtkabir telefon kuralı aranmaz?harita demokrasi A Bekin ırmakÇamlıbel askı C Datık jetonambulans peynir 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyükyoğurt röntgenkarabiber pide ünlü uyumuna uymayan bir kelime var-kuş teleferikince tart dır?jelatin karpuzmert saygı A Aslı sonunda istediği okulu kazan-bıçak keçiboynuzutaş kiler televizyonhalı goril B Dün terli terli soğuk su Japon C Sert bir şekilde kardeşini uyardı. D Yolun sağından yavaş yavaş yürü- dü. 16 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIÜnsüz Yumuşaması Kavrama Etkinliği Aldığımız dolabın kapağı kırıldı. dolap-ın kapak-ıYukarıdaki örnekte görüldüğü gibi Türkçede sert ünsüzler “p, ç, t, k” ile biten birsözcüğe ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde, bu sözcüğün sonundaki ünsüz yu-muşayarak “b, c, d, g, ğ”ye dönüşür. Bu kurala ünsüz yumuşaması kurala uymayan kelimeler şunlardırTek heceli kelimelerin büyük bir kısmı hap-ı hapı, süt-ü sütü• Bazı yabancı kelimeler evrak-ı evrakı• Özel isimler Tokat-ı Tokat’ı Yumuşama özel adların okunuşunda olur.Aşağıdaki kelimelere, verilen ekleri geti- Aşağıdaki kelimelerden ünsüz yumuşa-rerek kelimenin yumuşamaya uğramış hâ- masına uğrayanların kutusunu örnekteki gibi yazalım. sağlığı karpuzuKelime Ek sevgim kitabım yüzüğü barışıfındık -ı fındığı sebebi rüyası masada ayağımşurup -u göğe saatigenç -esokak -a renk -i Aşağıada verilen kelimelere ünlü harf- topaç -ı ler ile başlayan ekler getirerek kelimenin yurt -u yumuşamaya uğramış hâlini örnekteki gibibardak -a -u çorap -ı çorabı kitap.... ...............kemik -iseramik -e kılıç.... ................. gömlek.... ............börek -i cevap.... ................. uçak.... .................çorap -ıçanak -ın çilek.... ................. kilit.... .................kanat -a kireç -in sevinç.... ................. elek.... .................yoğurt -ayatak -ım kanat.... ................. talip.... ................. 17 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARIPekiştirme Etkinliği Kazanım Testi Aşağıda ünsüz yumuşamasına uğramış 1. sabır, kavak, eşarp,kelimelerin olduğu cümleleri işaretleyerek yu- kiraz, büyüteçmuşamaya uğramış kelimelerin altını çizelim. Yukarıdaki kelimelerden kaç tanesine Bu yaz yüzme kursuna gidecek. “-ı” eki getirildiğinde kelimenin son harfi Yeni aldığı eteği bayramda giyecekmiş. yumuşar? Dağın doruğuna bayrağı diktiler. A 2 B 3 Mutluluktan havalara uçtu. C 4 D 5 Usta toprak çömleği satmış. Yolda kalan yolcular taksi çağırdı. 2. Aşağıdaki kelimelerin hangisinin sonuna Sabahları yatağını toplar mısın? En çok yoğurdun kaymağını severdi. ünlü harfle başlayan bir ek getirildi- En sevdiğim yemek vardı masada. Bacağındaki alçıyı çıkarmışlar. ğinde son harfi yumuşamaya uğrar? Usta çırağını işten çıkarmış. A makas B çatal C bacak D şeker Aşağıda verilen kelimelere verilen ekleri 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ünsüzgetirerek cümle içinde kullanalım. yumuşaması” olayına örnek olabilecek bir kelime vardır? kaşık-ı A Marketten sütü ne zaman alacak-.............................................................................. sınız? B Akşam Fuat’ı mı aldınız? ağaç-a C Kapının arkasına mı saklanmış?.............................................................................. D Dünden beri elektriği açmadılar mı? kaçak-ı.............................................................................. kazanç-ım.............................................................................. 4. Aşağıda görseli verilenlerden hangisi- şehit-e.............................................................................. nin isminin sonuna ünlü harfle baş- çiçek-i layan bir ek getirildiğinde son harfi.............................................................................. yumuşamaya uğramaz? ilaç-ı A B.............................................................................. C D bayrak-ımız.............................................................................. KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 18Hece Ünlü Düşmesi Kavrama Etkinliği Resmi görünce aklı başından gitti. resim akılTürkçemizde iki heceli bazı kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldığında ikinci he-celerindeki ünlü düşer. Bu ses olayına hece ünlü düşmesi ağız-ı ağzı boyun-u boynu göğüs-ü göğsü Aşağıdaki kelimelere, verilen ekleri ge- Aşağıdaki kelimelerden hece ünlütirerek kelimenin hece ünlü düşmesine düşmesine uğramış olanların kutusunu bo-uğramış hâlini örnekteki gibi yazalım. Ek Son Hâli saklı kesri -ü gönlü iznim hayatı gönül günlüğü sabrı anılar burnunesil -i atkısı şükrümüz kalbimiz benzinsabır -ı sakızı kahrımı umudum filmişehir -eboyun -uağız -ıoğul -ufikir -i Aşağıdaki cümlelerde hece düşmesine uğramış kelimeleri kutulara -eakıl -a Dün karnıma bir ağrı girdi. karın Arkadaşımın tavrını hiçşekil -i beğenmedim. Oğlunu dağın başında -ım Gönlündeki mavi bir arabaydı. Bu hâline -u Nehre varınca kurt hemen -e Uçan cismi sen de gördün mü?karın -ınatavır -ıufuk -a KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI 19Pekiştirme Etkinliği Kazanım Testi Aşağıda hece düşmesine uğarayan keli- 1. sabır, kavak, eşarp, kiraz, büyüteç,melerin olduğu cümleleri işaretleyelim. beyin, inek, çorap, şehir, kiler Kardeşimin fikrini herkes beğendi. Yukarıdaki kelimelerden kaç tanesine Bu yolun sonu nereye varacak? “-i” eki getirildiğinde kelimenin hece Yemekte genzine su kaçtı. sayısında değişiklik olur? Ömrü boyunca yapılanları unutmadı. A 1 B 2 Aldığı izin sadece iki gündü. C 3 D 4 Hale resim yapmayı çok severdi. Hepimiz bir yerlere savrulduk. 2. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin so- Bunun ismini biliyor musun? Bu şehri çok seviyorum. nuna ünlü harfle başlayan bir ek ge- Farklı bir duruşu vardı. tirildiğinde son hecedeki ünlü harf dü- Aşağıdaki görsellerin isimlerini hece düş-mesine uğrayacak şekilde cümle içinde kul- şer?lanalım. A mendil B kavun ...................................................... ...................................................... C fakir D hüzün ...................................................... 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü ...................................................... düşmesi olan bir sözcük vardır? A Kitabını sınıfta unutmuş. B Elindeki son parayı da bana verdi. C Ömrünü fakirlere yardım ile geçirdi. D Yeni resim defterini kullanırsın............................................................................................................. 4. “Kardan adam yapalım. Burnuna havuç takalım....................................................... Üşüyor bu havada,...................................................... Boynuna atkı saralım.” Yukarıdaki şiirin hangi dizelerinde hece...................................................... düşmesine uğramış kelimeler vardır?...................................................... A 1 ve 2. B 2 ve 3. C 3 ve 4. D 2 ve 4. 20 KALİTELİ EĞİTİM YAYINLARI
Kalın ünlü harfler neler?Dilin durumuna göre ünlüler a, ı, o, ünlüler e, i, ö, üInce ünlü kalın ünlü ne demek?İnce ünlü harfler e, i, ö ve ü harfleridir. Kalın ünlü harfler ise ı, e, o ve u'dur. ''E'' harfi dışında, üzerinde nokta olan tüm sesli harfler, tane ünlü harf var?ALFABE abece denir. Türk alfabesinde 29 harf vardır. Bunların 8' i sesli ünlü harf, 21' i ise sessiz ünsüz harflerdir. Sesli Harfler Ses yolundan çıkarken hiçbir engelle karşılaşmayan harfler nelerdir ornek?Ünlü Harfler Örnekler Ünlü harfleri 8 tanedir. Alfabenin ilk harfi olan A, ünlü harflerin ilkidir. Diğerleri E, I, İ, O, Ö, U, Ü' ünlü harfler kaç tane?Alfabemizde 4 ince 4 kalın ünlü harf vardır. Kalın ünlü harfler şu şekilde sıralanabilir. a, ı, o, u. Not Ünlü harflerin sınıflandırılmasında ses özellikleri ve harflerin yapıları baz tane kalın harf var?Kalın harfler hı, sad, dad, tı, zı, ğayn ve kaf'tır. Hem kalın hem ince olanlar ra ve lam sayılır. Peltek ince harfler se, zel; peltek kalın harfler ise zı şeklindedir. Kalın harfler dışında kalan tüm harfler ince harf ünlü uyumu kuralı nedir?Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü a, ı, o, u bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de kalın, ince bir ünlü e, i, ö, ü bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur adım, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, kırlangıç; beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük vb.
Osmanlıca 15,049 Kişi okudu HE OKUTUCUSUNUN “A” SESİYLE OKUTTUĞU YERLER“He” okutucusu, kelime içindeki kalın harf ve kalın sesli uyumuna göre, isimlerde, mastarlarda ve eklerde “a” sesiyle okuttuğu yerler vardır. Fiillerdeki “a” sesi ikinci şahsın emir ve nehiy kipinde kullanıldığından “he” okutusuyla değil, “elif” okutucusuyla yazılır. Dolayısıyla bir kelimenin mastar mı, emir mi olduğu daha ilk bakışta anlaşılabilir. Bu konu sonra detaylı olarak VE İNCE KARŞILIĞI OLAN HARFLEROsmanlıcada okutucu harflerden و okutucusunun “o-ö-u-ü” olmak üzere dört sesi karşıladığını görürsünüz. Bu ilk bakışta -normal olarak- bir zorluk gibi gözükmektedir. Fakat bazı hususları bilmek kaydıyla zorluk gibi gözüken bu durum ortadan kalkmaktadır. Bu konu için aşağıdaki hususlara dikkat kullanılan Türkçe kelimelerde aynı sesi ifade etmekle birlikte birisi kalın, diğeri ince sesleri ifade eden toplamda on iki aded harf vardır. Bu harfler şunlardırYukarıda verdiğimiz bilginin bize faydası nedir?Bu on iki harften her hangi bir kelimede geldiğinde, mesela “vav” harfi için söylersek, okutucu harf olarak karşıladığı dört sesten ikisini hemen elemiş oluyoruz. Yani, kelimenin içerisinde bu on iki harfin kalın olanlarından bir harf gelmişse, ö ve ü sesleri; ince harflerinden birisi gelmişse o ve u sesleriyle okumayacağımızı hemen anlayabiliriz. Dolayısıyla diğer iki sesten birisiyle ve sibakına göre okunan kelimelere örneklerAşağıdaki tabloyu incelediğimizde; yukarıdaki kelimelerin cümle içinde kullanıldıklarında, okunuşlarının cümle içindeki manaya göre kolayca söylendiğini görebilir ve bu kelimeyi nasıl okumamız gerektiğini Alıştırma KelimelerAşağıdaki tabloya bakıldığında ise, durum biraz daha farklı ve karmaşık gözükebilir. Burada da yine kelimenin cümle içindeki kullanılışına bakılır ve ona göre kendi başına bulunduğunda yukarıdaki okunuşlardan hepsiyle okunabilir olduğunu gördük. Fakat cümle içinde kullandığımızda doğru olanı tercih etmemiz hiç de zor olmayacaktır. Mesela KELİME İÇİNDEKİ KALIN SESLER Kelimenin ilk harfi kalın veya ince karşılığı olan harflerden biri olmadığı zaman ise, kelimenin içinde kalın bir harf olup olmadığına bakılır. Eğer kelimenin içerisinde kalın bir harf varsa, okutucu seslerden kalın olanları a-ı-o-u tercih edilir. Kelimenin içerisinde elif okutucusu varsa zaten kalın okunacak bulunan “KAF” , “SAD” ve “TI” harfleri kalın olmaları; “ELİF” harfi “a” sesiyle okutması sebebiyle, okutucu seslerden kalın olanları tercih etmemize yardımcı oldular. Osmanlıca dersleri Osmanlıca imla kuralları Osmanlıca Kalın harfler Osmanlıca Öğreniyorum Osmanlıca siyak ve sibak
SORU BANKASI - ÇALIŞMA KAĞIDI AYRINTILARI Türkçe Çalışma Kağıdı Lapta ilkokulu2013-2014 Öğretim Yılı Türkçe DersiAd Soyad..............................Tarih Aşağıdaki kelimeler alfabetik olarak sıralanırsa, en sonda hangisi yer alır? A asker B aslı C asma D askı 2 Aşağıdaki kelimelerden hangisi sözlükte önce yer alır? A sokak B sınıf C salıncak D sonbahar 3 Aşağıdakilerden hangisi sözlükte diğerlerinden sonra yer alır? A önder B önce C önemli D ölçek 4 Aşağıdaki kelimeler sözlükteki sıralamaya uygun sıralandığında hangi kelime en başta yer alır? A pusu B pınar C pedal D paslı 5 "öğüt, bahar, dilek, kaya" kelimeleri sözlükteki sıralamasına göre dizildiğinde baştan üçüncü sırada yer alacak kelime hangisidir? A öğüt B bahar C dilek D kaya 6 "Yargılamak" keilmesinde kaç tane kalın ünlü vardır? A 4 B 3 C 2 D 1 7 "Geliyor" kelimesinde kaç tane ince, kaç tane kalın ünlü vardır? A 2 ince 1 kalın ünlü B 2 ince 2 kalın ünlü C 1 ince 2 kalın ünlü D 1 ince 3 kalın ünlü8 Aşağıdakilerin hangisinde ince ünlülerin tümü bir arada verilmiştir? A e, i, ö, a B e, i, ö, ü C ö, e, o, i D o, ü, a, i 9 Aşağıdaklilerin hangisinde kalın ve ince ünlüler bir arada bulunmaktadır? A bilezik B yolcular C merdiven D sinema 10 "1. çakıl 2. çam 3. çalgı 4. çaba" Yanda verilen kelimeler sözlük sıralamasına göre dizildiğinde doğru sıralama hangi seçenekte olduğu gibi olmalıdır? A 4., 1., 3., 2. B 4., 2., 1., 3. C 3., 2., 1., 4. D 2., 1., 3., Aşağıdaki sözcükler alfabetik sıralamaya konulursa hangisi en sonda yer alır? A iplik B inci C izci D icra 12 Aşağıda verilen sözcüklerden hangisi sözlük sıralamasında diğerlerinden daha önce yer alır? A ay B ayak C ayakkabı D aykırı 13 "Zirveye doğru, adım adım ilerliyordu." cümlesinde sessiz harfle başlayıp sesli harfle biten sözcükler aşağıdakilerin hangisidir? A zirveye-doğru B adım-adım C adım-ilerliyordu D doğru-ilerliyordu14 "Seni daha iyi duyabilmek için yavrum!" Yandaki cümlede geçen sözcüklerden hangisi ünlü harfle başlayıp ünlü harfle bitmiştir? A seni B için C duyabilmek D iyi 15 Aşağıdaki kelimeler sözlük sıralamasına konulduğunda baştan üçüncü sözcük hangisi olur? A otobüs B okul C oyuncak D Osman 16 Aşağıdaki sözcüklerden hangisi sözlükte en son sırada yer alır? A Kalem B Karpuz C Kazak D Kayık 17 Aşağıdakilerin hangisinde ince ünlülerin hepsi kullanılmıştır? A gözlüğün camı B sazın telleri C sevgi sözü D sıranın üstü 18 Aşağıdaki sözcüklerden hangisi sözlükte ilk sırada yer alır? A müdür B müzik C mühendis D mülk Başarılar dilerimBu döküman Sınıf Öğretmeniyiz Biz soru bankasında oluşturulmuştur. Binlerce resimli ve görsel soru içinden seçtiğiniz sorularla yazılı ve test kağıtları oluşturmak için sitemizi ziyaret ediniz.
kalın ünlü harfle başlayıp kalın ünlü harfle biten kelime
